P/E raz jeszcze

Kończąc jeszcze temat P/E z poprzednich postów (link 1, link2) warto przytoczyć wykres podany przez Trystero.

Wykres przedstawia wskaźnik P/E dla S&P500. Wahania wskaźnika zbiegają się z występowaniem boomu i recesji, co jest oczywiście naturalne, gdyż wraz z wzrostem niepewność na rynku w recesji, występuje znaczna awersja do ryzyka. Im większe ryzyko tym większą stopę zwrotu żądają inwestorzy. Z reguły to skutkuje niskimi cenami akcji (obniżka licznika z P/E) niż drastycznymi wzrostami zysków (wzrost mianownika z P/E).

Trystero uważa, że mam nierealistyczne oczekiwania, jeżeli uważam, że rozsądne jest wchodzenie przy P/E na poziomie 10, a wysoce ryzykowne przy P/E 25. Faktycznie uważam, że wchodzenie w spółkę przy P/E na poziomie 25 to tańczenie na bańce mydlanej. Każda spółka może odnieść spektakularny sukces i wchodząc w wysokie P/E można wiele zarobić.. Nikt temu nie przeczy.  Ale skoro z  Trystero taki dobry statystyk, to niech pokaże średni los spółek z P/E w graniczach 25-40 po 5 latach... To by o wiele więcej mówiło o korzyściach inwestycji w te spółki, niż wyrwany z kontekstu przykład Apple. Co to w ogóle jest? Pojedynczy przykład falsyfikujący czyjąś subiektywną opinię?

Wykres ma średnią P/E na poziomie 15,9 i to kolejny argument, że oczekiwanie P/E na poziomie 10 jest nierealistyczne. Problem w tym, że średnia zawiera w sobie wszystkie szczyty baniek gdzie przykładowo panika zakupów w roku 2001 wywindowała cały rynek do P/E na poziomie 44.

O wiele bardziej miarodajnym wskaźnikiem nastrojów rynku, moim zdaniem,  jest mediana, a ta wynosi dla powyższego wykresu 12,89. Trochę bliżej 10? Nie wiem jak inni, ale ja wolę kupować wtedy kiedy jest tanio, a sprzedawać wtedy kiedy jest drogo.

Na wykres P/E warto nałożyć jeszcze wartość stopy procentowej, czyli alternatywnych inwestycji w bankach czy obligacjach.

Widać ujemną korelację, gdzie przy wysokich stopach procentowych nikogo nie interesują akcje... To są właśnie te lata 80, dzięki którym mieliśmy tak duży boom w kolejnych dekadach. Kompanie, żeby przyciągnąć kapitał na nowe przedsięwzięcia musiały uzyskiwać bardzo duże stopy zwrotu, gdyż konkurowały z obligacjami które płaciły 12 procent. Czy wtedy byś wszedł w jakikolwiek biznes dający 3 procent i to jeszcze niepewny bo obarczony wszelkimi ryzykami rynkowymi?

Niskie stopy procentowe przeciwnie.. pompują rynek akcji, gdyż alternatywą są nic nie płacące obligacje... Kompanie, mając tak tanie źródło finansowania biznesu nie muszą się przejmować jakimiś dywidendami czy dużymi zyskami.. W każdym razie nie w trosce o wartość firmowych akcji... Na bezrybiu i rak ryba i tak mamy właśnie dziś.

To prowadzi nas do odpowiedzenia sobie na pytanie.. Czy czekają nas kolejne dekady bardzo niskich stóp procentowych, a co za tym idzie napompowanej giełdy do bań(en)kowego poziomu czy może trend się odwraca? Czy dalej, przy ogromnym tempie zadłużania się państw i braku widoków na zmniejszenie długów, będzie się można zadłużać na prawie zerowym koszcie? Czy być może przyjdzie reality check i ryzyko będzie ponownie wyceniane jak w latach 80?

Oczywiście zawsze można podać casus Japonii, jednak teraz cały świat się zadłuża. Czy wytrzymamy taki zalew konkurencyjnego do akcji papieru bez podnoszenia stóp procentowych? Bardzo w to wątpie.

Inwestowanie jednak to bardzo indywidualna sprawa.. Każdy musi sobie sam odpowiedzieć na pytanie, za ile procent odda swoje zarobione centy i przy jakim ryzyku. Ostatecznie kasyno też przecież można uznać za formę inwestowania.. istnieje szansa, że się bardzo dużo zarobi, lecz jest też ryzyko, że się straci.

Choć z drugiej strony, nie ma się co kopać z koniem. Jeżeli rynek pokazuje, że wycena Yahoo czy Google  przy P/E 30 jest fair to pewnie tak jest... Skoro cały rynek w 2001 miał średnie P/E na poziomie 40 to dlaczego 30 powinno budzić pewien niepokój ? ;)